فیروزه کوبی

تاریخچه فیروزه کوبی

فیروزه سنگی قیمتی ست که شهر نیشابور در ایران غنی ترین معادن آن را داراست. در ابتدا استفاده‌ی زینتی که از این سنگ می شد محدود به نصب آن روی زیورآلاتی مانند انگشتر، پلاک، دستبند و گردنبندها بود. به شکلی که قطعه ای از سنگ فیروزه را به اشکال هندسی مختلفی مانند دایره، بیضی، لوزی یا مربع در می آوردند و پس از سمباده کشی و صیقل دادن آن را در اندازه های مختلف روی قالب های متناسب با آن در زیورآلات نصب می کردند.

بعدها با ورود این سنگ به اصفهان، صنعتگران از آن علاوه بر ساخت زیورآلات، برای هنر فیروزه کوبی روی ظروف مختلف استفاده کردند و به تدریج از فیروزه برای تزیین و زیباسازی اشیای مختلف بهره گرفتند.

نحوه ی استفاده، روش نصب، شکل و اندازه ی قطعات فیروزه و ابزاری که برای فیروزه کوبی استفاده می شود به طور کلی با فرایند استفاده ی فیروزه در زیورآلات متفاوت است و مراحل بسیار طولانی تر و پیچیده تری را شامل می شود.

اصفهان و اصفهانی ها همواره در استفاده از پتانسیل های موجود پیشرو بوده اند، و با معرفی فیروزه و تکنیک های نوین بکارگیری این سنگ خوش رنگ و لعاب تحولی شگرف در هنر اصیل ایرانی پدید آورده اند.

امروزه دامنه‌ی استفاده از سنگ فیروزه در اصفهان بسیار وسیع تر از پیش شده است و می توان جلوه های آن را در گوشه گوشه ی زندگی مشاهده کرد.

فیروزه کوبی چیست؟

در تعریف فیروزه کوبی این چنین آمده است که با نشاندن قطعه های سنگ فیروزه روی اشیا و سطوح مسی، فلزی و برنجی به شکل های هندسی ریز آن ها را جلوه ای متفاوت می بخشند. در حقیقت فیروزه‌های ریز با شکل‌های مختلف به هم می‌چسبند و پس از پرداخت و پولیش به شکلی براق و درخشان در می آیند.

پولیش و پرداخت فیروزه برای به دست آوردن تراش‌های صاف و یکدست توسط تیغ های الماسه انجام می شود و نیازمند دقت و ظرافت بالاست. یکی از دلایل گران قیمت بودن اشیای فیروزه کوب همین فرایند حساس و دقت بالایی ست که در ساخت این محصولات به کار می رود.

فیروزه ی سبز و آبی که هنرمندان اصفهانی از آن برای ساخت اشیا و زیورآلات استفاده می کنند سنگی مرغوب و قیمتی ست که تحمل فشار و حرارت بالا را داراست.

این سنگ به وسیله ی لاک مخصوص که حالت چسب مانند دارد روی سطح اجسام چسبانده می شود و تحت فشار و گرمای بالا به آن چسبیده و محکم می شود.

سپس نامنظمی ها مجددا حرارت دیده و بعد از تراش دیدن و سمباده کشی صیقل می یابند.

این تکنیک امروزه در طراحی و ساخت ظروف، تابلوها، زیورآلات و لوازم دکوری و کاربردی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و به علت نیاز به تخصص و تبحر در انجام مراحل آن، صنعتگران متخصص در آن انگشت شمارند.

انواع صنایع دستی فیروزه کوبی اصفهان

اصفهان شهر فیروزه کوبی ایران است که بیشترین صنایع دستی فیروزه کوبی در آن تولید شده و به فروش می رسند. زنان و مردان بسیاری در اصفهان مراحل مختلف فیروزه کوبی روی اشیا و جواهرات را در کارگاه های فیروزه کوبی انجام می دهند. این مراحل از چیدن فیروزه تا جدا کردن قطعات مناسب، شستن آن ها و نصب آن ها روی سطح مورد نظر و صیقل دادن و جلا دادن آن ها را شامل می شود.

پرطرفدارترین و شیک ترین محصولات فیروزه کوبی با کیفیت در هنرسرا عبارتند از:

• سرویس چای خوری شش نفره مس و فیروزه گل و مرغ
• شیرینی خوری پایه دار
• بشقاب مس و فیروزه
• قندان فیروزه کوبی
• گلدان فیروزه کوبی
• کشکول فیروزه کوبی
• گلدان صراحی فیروزه کوبی
• آجیل خوری فیروزه کوبی

در حال حاضر صنعت دستی فیروزه کوبی به شکل تخصصی تنها در اصفهان انجام می شود.

 ابزار مورد نیاز برای فیروزه کوبی

برای انجام فیروزه کوبی روی سطوح مختلف نیاز به ابزار تخصصی این صنعت است که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر می شود:

• قالب
• چکش
• دریل
• چراغ بنزینی
• چراغ گاز
• پنس
• منقاش
• سوهان و سنگ سمباده

سطح مورد نظر برای فیروزه کوبی عمدتا پایه ای از جنس فلزات محکم مانند مس دارد، اما فیروزه کوبی روی اجسام برنجی، شیشه ای و سایر بِیس ها نیز می تواند اجرا شود. به طور کلی سطح پایه می بایست از استحکام کافی برای نصب فیروزه روی آن را داشته باشد.

فیروزه کوبی روی مس

یکی از پرکاربردترین روش های فیروزه کوبی، فیروزه کوبی روی فلز مس است. ترکیب رنگ و جنس مس و فیروزه در کنار هم ترکیبی گیرا و چشم نواز است و به علت گران بها بودن هر دو ماده، محصول نهایی از ارش و بهای ویژه ای برخوردار خواهد بود. قطعات ریز فیروزه فام می توانند ظاهر خام و ساده ی مس را طرحی نو بخشیده و آن را بارها و بارها زیباتر کنند. از طرف دیگر، دوام مس در دوام محصول نهایی و ماندگاری آن اثرگذار است و آن را به کالایی ارزنده و جاودان بدل می کند.

برای فیروزه کوبی روی مس، آن را به شکلی آماده می کنند که هنگام نصب و پرداخت فیروزه از آن جدا نشود و قدرت کافی برای نگه داشتن قطعات ریز فیروزه روی خود را دارا باشد. هرچه قطعات فیروزه متراکم تر کنار هم قرار بگیرند و فاصله ی میان آن ها پرتر شود، نظم بهتری خواهند داشت و ارزش کار بالاتر خواهد رفت.

از جمله هنرهای فیروزه کوبی روی مس که در غرفه های صنایع دستی اصفهان بیشتر دیده می شود می توان موارد زیر را نام برد:

• گلدان مسی فیروزه کوبی
• آیینه و شمعدان فیروزه
• گلاب پاش
• شکلات خوری فیروزه
• آجیل خوری فیروزه

معمولا در ساخت ظروف و اشیای مس و فیروزه، برای اینکه شیء را قابل شستشو کنند، لایه ی نازکی از پلی استر را روی مس می زنند و با این کار مقاومت آن در برابر رطوبت را نیز افزایش می دهند.

روش مراقبت از محصولات فیروزه کوبی

فیروزه سنگ گرانبهایی ست که به سختی استخراج می شود و گران قیمت است. بنابراین از آن برای ساخت اشیای با دوام و ماندگار استفاده می شود تا از بین نرود و در برابر عوامل مختلف طبیعی و غیرطبیعی آسیب نبیند. با این حال، برای مراقبت از اشیا و زیورآلات فیروزه کوب، می بایست نکاتی را در نظر گرفت. در ادامه به این نکات برای نگهداری از محصولات با کیفیت فیروزه کوبی اصفهان توجه کنید:

• مراقبت در برابر ضربه و افتادن
• مراقبت در برابر خراش
• عدم نگهداری فیروزه در کنار اجسام تیز
• عدم استفاده از روغن های مختلف برای تمیز کردن و جلا دادن به فیروزه

استفاده از هرگونه روغن و برخورد آن با فیروزه می تواند آن را کدر و بی کیفیت کند و رنگ اصلی آن را از بین ببرد.

ترمیم محصولات فیروزه کوبی

محصولات فیروزه کوب اغلب تا صدها سال ماندگاری دارند و در صورتی که ضربه نخورند و با اجسام سخت برخورد شدید نداشته باشند کاملا سالم باقی خواهند ماند. اما گاهی اوقات افتادن یا ضربه خوردن می تواند بخشی از ظروف و لوازم فیروزه کوب را دچار صدمه کند، افرادی که در مرمت صنایع دستی فیروزه کوبی تبحر دارند در بسیاری از شرایط می توانند بتونه ای از گل مل، رنگ لاجورد و روغن و چسب مخصوص تهیه کنند و با مهارت و دقت زیاد فیروزه ی آسیب دیده را مرمت کنند.

توجه داشته باشید بتونه کاری فیروزه برای تمام اشیای فیروزه کوبی آسیب دیده میسر نیست، پس بهتر است برای حفظ ارزش فیروزه از آن به خوبی مراقبت کنید.

خرید محصولات فیروزه کوبی با کیفیت اصفهان

اشیای فیروزه کوبی چه ظروف ارزشمند باشند و چه زیورآلات و جواهراتی که در آن ها از هنر اصیل فیروزه کوبی استفاده شده است، می توانند بهترین هدایای برای مادر، دوست، همکار یا عزیزان شما باشند. این اشیا علاوه بر اینکه زیبایی و اصالت هنر دست ایران و ایرانی را تداعی می کنند، روز به روز بر ارزش آن ها افزوده می شود و هرگز از جلوه و رونق نخواهند افتاد.

لوازم فیروزه کوبی برای استفاده ی شخصی، استفاده در دکوراسیون منزل و محل کار و تزیین بخش های خاص خانه لوکس ترین و گرانبهاترین گزینه هستند.

برای خرید محصولات متنوع فیروزه کوبی اصفهان با کیفیت فوق العاده می توانید از وب سایت تخصصی هنرسرا ارائه دهنده ی محصولات اصیل صنایع دستی ایرانی دیدن کنید و از میان کالکشن کامل و لوکس فیروزه کوبی محصولات مورد علاقه ی خود را با بهترین قیمت و کیفیت تهیه کنید.

هنرسرا با سال ها سابقه در عرضه ی بهترین صنایع دستی اصیل ایران، شما را در خرید هدایا، جهیزیه و دکوراسیون منتخب خود یاری خواهد داد.